De woonsituatie van mensen met een beperking is vaak onder de maat. Dat komt omdat ze maar beperkt zelf kunnen beslissen waar en hoe ze willen wonen. Dat blijkt uit zestig diepte-interviews die zijn gehouden in een gezamenlijk project van Ieder(in), Landelijk Platform GGz en de Patiëntenfederatie NPCF. Bij ongeveer de helft van de mensen waren woningaanpassingen nodig. Daarbij gaat veel mis.
De zestig interviews zijn gehouden bij mensen thuis. Ze bieden veel inzicht in de woonsituatie van mensen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke beperking, een psychische aandoening of een chronische ziekte. Duidelijk is dat de woonsituatie op veel punten tekortschiet.
Gebrek aan keuzevrijheid
Mensen met een beperking kunnen lang niet altijd zelf bepalen waar en hoe ze willen wonen, blijkt uit de interviews. Zo is verhuizen vaak lastig, omdat de noodzakelijke woningaanpassing dan niet opnieuw wordt vergoed. Voor mensen met psychische aandoeningen geldt juist dat ze vaak verhuizen, bijvoorbeeld als ze na een opname in een instelling hun huis kwijtgeraakt zijn. Verder kunnen mensen vaak onvoldoende zelf beslissen of ze alleen willen wonen of in een groep. Ook hebben ze vaak geen inspraak over de samenstelling van de groep.
De keuzevrijheid wordt ook beperkt door het gebrek aan geschikte woonruimte. Als er plaats is in een geschikte woonvorm of als er een toegankelijke woning beschikbaar komt, dan voelen velen druk om het aanbod te accepteren. Soms ver van mantelzorgers en familie.
Particuliere wooninitiatieven waren altijd een geëigend middel om dit gebrek aan keuzevrijheid op te lossen. Maar of dat zo blijft, is de vraag. Nieuwe wooninitiatieven zijn moeilijk te financieren door een stapeling van bezuinigingsmaatregelen in de zorg, sociale zekerheid en het woondomein.
Contacten
Voor het prettig voelen in de woning en omgeving zijn een gevoel van veiligheid en contacten belangrijk. Het leggen van contacten in de buurt verloopt door het hebben van een beperking of aandoening vaak moeizaam. Ook vooroordelen zorgen voor vereenzaming. Dit komt relatief vaak voor.
Woningaanpassingen
Bij ongeveer de helft van de mensen waren of zijn woningaanpassingen nodig om de bruikbaarheid van de woning te verbeteren. Bij het realiseren van woningaanpassingen gaat veel mis. Bijvoorbeeld omdat gemeenten en corporaties niet goed samenwerken of omdat lokale bouwregelgeving een verbouwing in de weg kan staan.
Uit de interviews blijkt dat goed wonen een zeer groot effect heeft op de kwaliteit van leven. Meerdere geïnterviewden vertelden dat de verhuizing naar een betere, zelf gewenste woonsituatie ertoe leidde dat ze minder (gezondheids)problemen ondervonden en aanzienlijk beter gingen functioneren.
Aanbevelingen
Omdat verbetering van de woonsituatie zulke grote effecten heeft op de kwaliteit van leven, is het voor overheden, zorgaanbieders en andere partijen zeer lonend om ook echt wat aan de knelpunten te doen. Om die partijen op weg te helpen, komen Ieder(in), Landelijk Platform GGz en de NPCF binnenkort met een actieplan.
Enkele aanbevelingen die daarin worden gedaan zijn:
•Stimuleer de bouw van toegankelijke woningen en beschermende woonvormen. Dat kan onder meer door het lage BTW tarief te laten gelden voor bouw en verbouw, waardoor dit woonaanbod vergroot wordt.
•Steun en faciliteer groepen burgers die zelf een wooninitiatief opzetten.
•Laat mensen in een instelling zelf bepalen met wie ze wonen. Geef mensen gelegenheid om uitgebreid kennis te maken via bijvoorbeeld proefwonen voordat ze een besluit nemen.
•Waarborg de ondersteuning bij het (zelfstandig) wonen. Voor sommigen is dat een ‘vangnet’ van familie in de buurt, voor anderen begeleiders in de directe nabijheid.
Bron: Platformggz.nl