Slecht slapen, een verhoogde bloeddruk en een verminderde weerstand. Het zijn fysieke gevolgen waarmee eenzame jongeren kunnen kampen. 25% van de jongeren voelt zich eenzaam, 9% voelt zich zelfs sterk eenzaam. Sinds de coronacrisis zijn deze cijfers toegenomen.
Movisie voerde daarom een verkenning uit naar wat we weten over eenzaamheid onder jongeren (16 tot en met 27 jaar). Tijdens de leerbijeenkomst op 18 mei verdiepten we ons verder in het onderwerp met ervaringsdeskundigen en gemeenten.
Wat is eenzaamheid? De meeste mensen hebben een redelijk beeld wat het begrip eenzaamheid inhoudt. Volgens Movisie-expert Jan Willem van de Maat is dit het best te omschrijven als ‘een gemis aan betekenisvolle, sociale relaties’.
Hoe voorkom je dat jongeren vereenzamen?
Het ontstaan van eenzaamheid kan te maken hebben met een aantal persoonlijkheidsfactoren. Verlegenheid, introversie, beperkte sociale vaardigheden en weinig zelfvertrouwen kunnen een rol spelen. Factoren met betrekking tot het sociale netwerk kunnen ook van invloed zijn. Vriendschappen die verwateren door overgangssituaties zoals een verhuizing of het veranderen van school spelen een grote rol. Ook jongeren die te maken krijgen met negatieve beeldvorming, zoals jongeren met een migratieachtergrond of jongeren die LHBTI zijn, ervaren sneller een gevoel van eenzaamheid.
Mentale gevolgen kunnen gevoelens van depressie, angst en emotionele instabiliteit zijn. Eenzame jongeren kunnen vluchtgedrag vertonen door bijvoorbeeld veel te gaan gamen of door het vermijden van confrontaties.
Schaamte
In de praktijk blijkt dat er weinig bekend is over effectieve interventies bij eenzaamheid onder jongeren. Het bereiken van jongeren is lastig en daardoor ook het betrekken van jongeren met ervaringskennis. Uit schaamte trekken zij zich terug.
‘Sociaal professionals en mentoren van scholen kunnen baat hebben bij deskundigheidsbevordering over het thema eenzaamheid onder jongeren. Het sneller herkennen van een eenzame jongere kan ervoor zorgen dat deze jongere sneller geholpen wordt’, legt Van de Maat uit. ‘Denk bijvoorbeeld aan hulp zoeken als jongeren een laag zelfbeeld hebben of aanzetten tot het volgen van een training voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden.’
Geen zin in contact
Jan Timmers, ervaringsvrijwilliger bij Join Us, een organisatie die eenzame jongeren bijstaat, vertelt dat hij heel wat jaren last heeft gehad van eenzaamheid. ‘Toen ik wisselde van basisschool is het vervelende gevoel begonnen. Ik had altijd al moeite met contact leggen en vrienden maken. Op de nieuwe basisschool ging mij dit niet goed af en leek het alsof de pestkoppen mij als eerste wisten te vinden. Door mezelf te isoleren schermde ik mezelf af van negatieve ervaringen.’
‘Op de middelbare school had ik een paar vrienden’, vervolgt Timmers. ‘Na het wisselen van niveaus ben ik deze vriendschappen verloren. Hierdoor had ik langere tijd geen zin in contact met mensen. Ik verloor een stukje vertrouwen in mensen. Tijdens mijn laatste jaar op het hbo ging het heel slecht. In deze periode was ik zo depressief dat ik suïcidale gedachten had. Dit was niet langer houdbaar. Ik ben gestopt met mijn stage en met veel moeite ben ik in gesprek gegaan met mijn ouders. Zij zochten contact met de GGZ, daar kon ik twee dagen later terecht.’
‘ Na een doorverwijzing heb ik een traject bij een psycholoog doorlopen. Van zowel een studiebegeleider als een huisarts kreeg ik een flyer van Join Us. Na lang twijfelen heb ik hier een afspraak gemaakt. Tijdens mijn eerste gesprek bij kreeg ik meteen een plek aangeboden op de bank. Dat had ik nog nooit meegemaakt. Dat mensen je zien en je het gevoel geven dat je er mag zijn.’
Aanbevelingen
- Maak eenzaamheid bespreekbaar. Doorbreek het taboe en maak duidelijk dat niet alleen ouderen eenzaam zijn.
- Zet buurtsportcoaches en onderwijscontacten in om jongeren te bereiken.
- Zet rolmodellen en influencers in. Vraag hen om hun kwetsbare kant te laten zien. Dit om drempels te verlagen om het onderwerp te bespreken.
- Spreek de taal van de jongeren.
- Zet onderwijs in als aanknopingspunt op overgangsmomenten, bijvoorbeeld in de brugklas, maar ook bij zij-instroom en wijzigingen van niveau.
- Leer jongeren met emoties om te gaan.
Bron: Movisie.nl